دانستنیهای فونت برای طراحان وب
يک فونت از قسمتهاي مختلفي تشکيل شده است که عبارت است از کاراکتر ها، حروف و سمبلهايي هستند که در يک فونت وجود دارند. از طرفي ديگر يک کاراکتر داراي حالات مختلفي است، براي مثال کاراکتر ب از حالات ب – بـ – ـبـ – ـب تشکيل شده است، اين حالات مختلف يک کاراکتر را گليف ميگويند. ابزاري به نام موتور رندر متن با توجه به مشخصات هر کاراکتر نسبت به کاراکترهاي بعد و قبل از آن يکي از حالات مختلف گليف مورد نظر را شناسايي کرده و بر روي خروجي ترسيم ميکند. نکته مهمي که بايد به آن توجه داشت اين است که هر گليف داراي کد متفاوتي است که به آن کد پوينت گفته ميشود. با فراگيرتر شدن کامپيوترها در نيمه دوم دهه 90 ميلادي، نياز بود تا زبانهاي بيشتري به دنياي ديجيتال وارد شود. به همين دليل توليدکنندگان کامپيوتر اقدام به ايجاد استاندادرهاي مختلف کردند که هر استاندارد حاوي کاراکترها و سمبلهايم ورد نياز يک يا چند زبان با ريشه مشترک بود. به اين صفحات کدپيج گفته مي شد. متاسفانه وجود کدهاي برابر و يکسان در کدپيجهاي مختلف باعث سردرگمي کاربران شده بود. با ازدياد مشکلات کنسرسيومي به نام يونيکد اقدام به وضع استانداردي کرد که با نام خود اين کنسرسيوم به نام يونيکد شناخته ميشود.يونيکد، حاوي اطلاعات مربوط به کاراکترها و سمبلهاي تمامي زبانهاي زنده و مرده دنياست. اين استاندارد با مشخص کردن جداول متفاوت، زبانهاي با ريشه مشترک را مانند زبان عربي، فارسي، فارسي دري، اردو و غيره را در يک جدول جاي داده و تمامي اطلاعات مورد نياز آنها را شامل مي شود. بدون اينکه کد مورد استفاده در يک گليف، در گليف ديگري در هر زبان دنيا استفاده شده باشد. وب فونت گرچه از سال 2009 ميلادي هنوز به عنوان يک پيشنهاد باقي مانده، ليکن بدليل پشتيباني بسيار خوب تبديل به تنها روشي شده که طراحان وب از آن براي خلق متون زيباتر بهره ببرند.
در سالهاي ابتدايي وب، طراحان وب براي نمايش متون مورد نظر از فونتهاي استاندارد استفاده ميکردند. براي زبان فارسي، به دليل اطمينان خاطر از وجود اين فونت در سيستم کاربر نهايي عموم وبسايتها از فونت Tahoma استفاده ميکردند. با ظهور وب فونتها اين قابليت بوجود آمد که طراحي وب سايت ، يک فونت که در سيستم کاربر وجود نداشت را در صفحه وب مورد نظرش استفاده کند و مطمئن باشد که کاربر نهايي صفحه مورد نظر را با استفاده از فونت دلخواه او مشاهده ميکند. چنانچه پيشتر گفته شد، يک فونت از تعدادي گليف ايجاد شده است، و هر چه تعداد اين گليفها بيشتر باشد يک فونت براي نمايش اطلاعات غنيتر خواهد بود. اما اين تعداد زياد در وب قابل توجيه نيست. تصور کنيد شما يک متن ساده را به زبان فارسي در وب نمايش ميدهيد، آيا نياز هست که فونت شما حاوي گليفهاي زبان انگليسي يا آلماني باشد؟ مسلما وجود گليفهاي بيش از اندازه و افزونگي گليفها باعث بالا رفتن حجم يک فونت ميشود که اين امر در وب اصلا خوشآيند نيست. مورد ديگري که بايد در نظر داشت آن است که زبانهاي لاتين عموما داراي کاراکترهايي با ارتفاع يکسان هستند، اما زبانهايي مانند زبان فارسي، عربي، اردو و غيره داراي کاراکترهاي کاملا متفاوتي هستند، برخي به سمت بالا کشيده ميشوند و برخي به سمت پايين. اين تفاوت ظاهري در فونتهاي لاتين و زبانهاي ديگر باعث شده که استانداردهاي تدوين شده، که عموما بر اساس رسمالخط لاتين وضع شدهاند، فارسيزبانان را دچار مشکل کند. چراکه حروف مرتفع فارسي بصورت بالقوه توانايي رعايت ارتفاع استاندارد حروف لاتين را ندارد، و حتي در صورتي که اين ارتفاع رعايت شود کلمات خطوط پايينتر، کلمات جملات خطوط بالاتر را دچار مشکل ميکنند و کلمات روي هم ميافتند.
خيلي از اين مشکلات را در زمان طراحي فونت ميتوان برطرف کرد. بخصوص مشکل کدپونتهاي اشتباه که در فونتهاي فارسي امري مرسوم است، با صرف کمي زمان کاملا برطرف ميشود. گليفهاي مشخص و با تعداد پايين هم در پايين آوردن حجم فونت موثر خواهد بود. همه اينها نشان از يک چيز دارد و آن اين است که يک وب فونت بايد با ديد کاربرد در وب طراحي شود. در اکثر فونتهاي فارسي حروف انگليسي هم گنجانده شده، ولي در يک وب فونت بدانها نيازي نيست لذا با يک طراحي صحيح تا حد زيادي ميتوان اين مشکلات را برطرف کرد. با استفاده از يکسري دستورات CSS ميتوان وب فونت را به يک صفحه وب الصاق کرد تا کاربر نهايي در هنگام بازديد از صفحه وب شما، فونت دلخواه شما را مشاهده نمايد. براي توسعه يک وب فونت نيازي نيست تا همه کارها را از ابتدا انجام دهيم، اگر يک فونت سالم در اختيار داشته باشيم ميتوانيم با حذف گليفهاي اضافه حجم آن را پايين بياوريم و با کمي کنترل گليفها مي توان ارتفاع حروف را نيز مشخص کرد. سپس با گرفتن يک خروجي مجدد و تعيين اطلاعات جانبي فونت و مجوز استفاده از آن، ميتوان از يک فونت بصورت وب فونت استفاده کرد. سرويسهاي زيادي هستند که فونتها را تبديل به وب فونت ميکنند.
عملکرد بيشتر آنها يکسان است و صرفا يکسري از جداول مورد استفاده در فونت را براي فشرده کردن هر چه بيشتر فونتها از بين ميبرند.